Poznaj piękno zabytkowej Oleśnicy

HISTORIA MIASTA

Zabytki Oleśnicy

Często pomijana w przewodnikach Oleśnica, jest przepięknym starym miastem, którego historia sięga jeszcze przed panowaniem Piastów. Poznaj najciekawsze zabytki ziem oleśnickich, daj się zaskoczyć i zakochaj się w historii!

Zobacz

NASZA MISJA

Fundacja Kachny

Fundacja Kachny to organizacja, która powstała z miłości do odkrywania historii regionu. Naszym nadrzędnym celem jest przekazywanie tej miłości, rozbudzanie ciekawości, świadomości lokalnej i edukacja.

Zobacz

Historia w datach

Piastowie
Podiebradowie
Wirtembergowie
Prusy
Niemcy
Polska
979r.

Najdawniejsze dzieje Oleśnicy wciąż okryte są tajemnicą. Wiadomo niewiele, ale z pewnością przebiegał tędy szlak bursztynowy z czasów Starożytnego Rzymu. Blisko Oleśnicy - na terenie dzisiejszej wsi Bystre - znajdował się w IX-X wieku gród, dzięki któremu możemy sobie wyobrazić budowle znajdujące się na terenie dzisiejszego zamku przed jego powstaniem. Trudności przysparza także datowanie jednego z najstarszych budynków w mieście - bazyliki. Johannes Sinapius podaje, że pierwszy kościół w tym miejscu wybudowano w 979 roku. Mimo iż jest to informacja oparta na ówczesnej tradycji miejscowej i nie ma pewności, czy jest ona właściwa - traktuje się ją jako symboliczny początek Oleśnicy, choć wiadomo z całą pewnością, że ludzie zamieszkiwali ten teren znacznie wcześniej.

1039r.

Dzieje Oleśnicy są bardzo burzliwe - jako wartościowy teren wielokrotnie padała ona ofiarą najazdów czeskich, niemieckich, tatarskich, dostała się także pod okupację szwedzką i francuską. Ogromny wpływ na jej losy miał najazd księcia Brzetysława I na Śląsk i Wielkopolskę w 1039 roku. Wtedy Oleśnica została włączona na kilkanaście lat do państwa czeskiego. Podczas najazdu, Brzetysław I wywiózł z Gniezna relikwie św. Wojciecha.

1041r.

Po kilkunastu latach rządów czeskiego Brzetysława I Oleśnica została odbita przez Kazimierza Odnowiciela i tym samym znów znalazła się na terenie Polski.

1138r.

Bolesław Krzywousty podzielił Polskę na dzielnice, aby wszyscy jego synowie mogli rządzić. I tak w 1138 roku Oleśnica weszła w skład dzielnicy senioralnej, którą władał Władysław II Wygnaniec, założyciel śląskiej gałęzi rodu Piastów.

1201r.

Od początku XIII wieku przyszłym księstwem oleśnickim rządzili książęta wrocławscy - Henryk Brodaty (1201-1238), Henryk Pobożny (1238-1241), Henryk III Biały (1241-1266) i Henryk IV Prawy (1266-1290).

1230r.

Henryk Brodaty wystawił w Oleśnicy dokument : My Henryk, z łaski Boga książę Śląska, chcemy, by było wiadome tak przyszłym, jak współczesnym, że mistrz Tomasz, nasz kanclerz, kanonik wrocławski, proboszcz kościoła świętego Jana Ewangelisty w Oleśnicy, wieś Lucień należącą do jego parafii przekazał za naszą zgodą Zygfrydowi w celu zasiedlenia na prawie niemieckim, pod takim wszakże warunkiem, by ten Zygfryd posiadał z prawem dziedziczenia urząd sołtysa i dwa wolne łany, z których nic nie będzie płacił. Chcemy [ponadto], by sprawy zagrożone karą obcięcia członków bądź głowy odbywały się przed sądem naszym lub kasztelana, jednak z zastrzeżeniem części [należnej] proboszczowi. Ile by zaś nie znajdowało się w tej wsi łanów, każdy z nich będzie płacił po ośmiu latach wspomnianemu kościołowi parafialnemu jeden wiardunek srebra, a ponadto pełną dziesięcinę (tak jak wcześniej), z łanów zaś, które teraz są pastwiskami na obszarze parafii, będzie płacona pełna dziesięcina. I żeby to przez każdego z naszych [ludzi] było bez naruszania przestrzegane, spowodowaliśmy, by [dokument] został umocniony przez przyłożenie naszych pieczęci. Dan w Oleśnicy, w roku od Wcielenia Pańskiego 1230.

1492r.

21 września umarł Konrad X Biały, a jego bezpotomna śmierć oznaczała wygaśnięcie linii Piastów oleśnickich.

1493r.

Królem Czech był w tym czasie Władysław II Jagiellończyk. To w jego władaniu znajdowało się księstwo oleśnickie po śmierci ostatniego piastowskiego władcy Konrada X. Zgodnie z układem koszyckim księstwo oleśnickie miało przypaść bratu Jagiellończyka, Janowi Olbrachtowi, jednak nigdy do tego nie doszło.

1494r.

Władysław II Jagiellończyk przekazał księstwo oleśnickie księciu cieszyńskiemu Kazimierzowi II w tymczasowy zarząd.

1495r.

Po planach związanych z Janem Olbrachtem i czasowym zarządem księcia cieszyńskiego, księstwo oleśnickie trafia w ręce rodu Podiebradów. Pierwszym z nich jest Henryk I, który w zamian za otrzymanie księstwa oleśnickiego oddaje Władysławowi II królowi Czech Podiebrady i Kostomlaty. Akt wystawiony w Budzie 28.04.1495 roku.

1498r.

W 1498 roku Henryk I zmarł, a rządy nad miastem przejęła jego matka i synowie: Albrecht, Jerzy I i Karol I.

1646r.

Jeszcze przed rokiem 1647 Karol Fryderyk z Podiebradów spisał testament. Ustalił w nim, że władzę w księstwie przejmie w razie zamążpójścia córki jej mąż. Elżbieta Maria była jedynym dzieckiem księcia Karola Fryderyka. 1 maja 1647 roku odbywa się ślub Elżbiety z Sylwiuszem Nimrodem Wirtembergiem. Na objęcie władzy Sylwiusz Nimrod musiał poczekać do początku 1649 roku. Powodem był protest cesarza Ferdynanda III.

1647r.

W 1647 roku na stanowisko lekarza dworskiego został przyjęty Johannes Scheffler. Był on także jednym z największych śląskich poetów baroku. Kiedy przeszedł na katolicyzm przyjął nazwisko Angelus Silesius – co się tłumaczy: Anioł Ślązak. Johannes czuł się związany z Polską do końca życia, zachował pisownię imienia i nazwiska (Szeffler bądź Seffler), a pisząc po niemiecku pamiętał, aby dodawać: „aus Polen”.

1649r.

26 stycznia na zamku oleśnickim Sylwiusz wraz z Elżbietą przyjęli hołd ludności księstwa oleśnickiego. Rozpoczęły się rządy książąt Wirtemberskich w Oleśnicy.

1740r.

W 1740 roku wybuchła pierwsza Wojna Śląska, która doprowadziła do opanowania prawie całego Śląska przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego. Tego stanu rzeczy nie zmieniły kolejne dwie Wojny Śląskie.

1741r.

22.12.1741 roku król Prus Fryderyk Wielki wydał rozporządzenie na mocy którego wprowadzona została nowa struktura administracyjna. Podstawą jej był powiat (Kreis). Struktura dotychczasowego świata upadła. Książęta śląscy, w tym oleśniccy, utracili realną władzę. Powstały dwie kamery wojenno-dominialne we Wrocławiu i Głogowie.

1744r.

Karol Fryderyk zrezygnował z władania księstwem oleśnickim. Oficjalnym powodem był zły stan jego zdrowia, ale prawdopodobnie większy wpływ na tę decyzję miały zmiany polityczne ówczesnego świata. Władzę przejął syn jego brata - Karol Chrystian Erdmann, ostatni z rodu Wirtembergów.

1763r.

Skończyła się III wojna śląska. Ostatnia nadzieja księcia Karola Chrystiana Erdmanna na utrzymanie starego porządku.

1764r.

W grudniu 1764 roku Karol Chrystian Erdmann złożył hołd Fryderykowi Wielkiemu i tym samym rozpoczęły się w Oleśnicy rządy państwa pruskiego.

1765r.

Król pruski zostawił Karolowi Chrystianowi Erdmannowi prawo używania tytułu książęcego, uczestnictwo w wyborze ksieni klasztoru w Trzebnicy oraz prawo do bicia własnej monety. Pruscy urzędnicy usiłowali przekonać księcia by z prawa bicia monet nie korzystał. Ten jednak posługiwał się własną walutą jeszcze przez dwadzieścia lat.

1785r.

Karol Chrystian Erdmann w 1785 roku zlecił po raz ostatni wybicie dwóch tysięcy sztuk talarów, na których widniał jego wizerunek oraz herb książąt oleśnickich.

1789r.

W 1789 roku odbył się ślub jedynej córki Karola Chrystiana Erdmanna, Karoli Christiany z Fryderykiem Augustem brunszwickim. Małżeństwo okazało się jednak bezdzietne i wraz z jej śmiercią zgasła nadzieja na władanie Oleśnicą przez dziedzica krwi Wirtembergów.

1792r.

Umiera Karol Chrystian Erdmann, ostatni książę wirtemberski.

1914r.

Wybuchła I wojna światowa.

1918r.

Po zakończeniu I wojny światowej i rewolucji listopadowej, lenno oleśnickie wraz zamkami w Oleśnicy i Bierutowie przejęła na własność republika niemiecka. Jednak w zamku oleśnickim zezwolono mieszkać księżnej Cecylii. W tym czasie, jej mąż Fryderyk Wilhelm, były następca tronu cesarskiego uciekł na emigrację do Holandii.

1919r.

Księżna Cecylia umeblowała zamek cennymi meblami sprowadzonymi z pałacu Cecylienhof z Poczdamu.

1923r.

13 listopada 1923 r. książę Fryderyk Wilhelm wrócił z emigracji w Holandii. Po dwóch tygodniach pobytu w Oleśnicy wraz z żoną Cecylią zdecydowali się na powrót do Poczdamu.

1926r.

Między 1926 a 1927 książę Fryderyk Wilhelm uzyskał od republiki niemieckiej odszkodowanie oraz część swoich włości m.in. zamek oleśnicki. W nim, do ok. 1940 roku, para książęca spędzała część letniego i zimowego wypoczynku.

1930r.

Po 1930 roku książę Fryderyk Wilhelm stał się m.in. członkiem Stahlheimu i motorowego oddziału szturmowego Narodowosocjalistycznego Korpusu Kierowców (Nationalsozialistischen Kraftfahrerkorps (NSKK).

1933r.

W wyborach w 1933 roku na ogólną ilość 68 712 mieszkańców powiatu - 25 400 głosowało na NSDAP (na SPD ok. 6 tys i KPD ok. 1200 osób).

1934r.

W 1934 roku nastąpiła militaryzacja Oleśnicy.

1945r.

11 stycznia 1945 roku około godziny 18:00 Oleśnica ucierpiała w pierwszym nalocie na miasto. 24 i 25 stycznia na terenie Oleśnicy prowadzone były najcięższe walki. W lutym zaś przybyli do miasta pierwsi Polacy, głównie kolejarze.

1946r.

Od 1946 roku zaczynają przybywać do Oleśnicy Polacy z Kresów i okolic Kielc.

1971r.

19-20.02.1971 r. wybuchł strajk robotników oleśnickiego ZNTK. Należał on do największych strajków na Dolnym Śląsku w tamtych latach.

1983r.

Na cmentarzu przy ul. Wojska Polskiego w nocy z 31 października na 01 listopada 1983 roku ustawiono krzyż opatrzony tablicą z napisem: „POMORDOWANYM ZA PRZEKONANIA – SOLIDARNOŚĆ”. Władze nie odważyły się zdemontować go do końca obchodów Wszystkich Świętych.

2022r.

Kolejny rok, który gdy dobiegnie końca dołączy do ponad tysiąca innych już minionych lat tworzących historię naszej Oleśnicy.

979r.
Najdawniejsze dzieje Oleśnicy wciąż okryte są tajemnicą. Wiadomo niewiele, ale z pewnością przebiegał tędy szlak bursztynowy z czasów Starożytnego Rzymu. Blisko Oleśnicy - na terenie dzisiejszej wsi Bystre - znajdował się w IX-X wieku gród, dzięki któremu możemy sobie wyobrazić budowle znajdujące się na terenie dzisiejszego zamku przed jego powstaniem. Trudności przysparza także datowanie jednego z najstarszych budynków w mieście - bazyliki. Johannes Sinapius podaje, że pierwszy kościół w tym miejscu wybudowano w 979 roku. Mimo iż jest to informacja oparta na ówczesnej tradycji miejscowej i nie ma pewności, czy jest ona właściwa - traktuje się ją jako symboliczny początek Oleśnicy, choć wiadomo z całą pewnością, że ludzie zamieszkiwali ten teren znacznie wcześniej.